Dun Belcikali "desperate housewife'lar" olarak 2008'in ilk bulusmasini yaptik ve sohbet arasinda aklima bloga yazilacak cok guzel bir konu geldi: Spirit House!Efendim simdi daha once uzun uzun Tayland yazilari yazmistim, birkac resimle de suslemistim ama takdir ederseniz koskoca Tayland, koskoca tay kulturunu de oyle uc yazi ile anlatabilmek cok mumkun degil hani... Benim de iste bugun aklima gelen hos bir inanislari ve geleneklerini yazasim geldi :)
Aslinda cogunlugun Budist oldugu Tayland'da, ruh evleri eski Animist ve Brahma inanclarina dayanmaktadir. Budizmin hosgorusu ve diger dinleri dislamiyor olmasi, gelenekleriyle zengin bir ulke olan Tayland'da bu yuzden budizmin disinda Animist veyahut Hinduist inanislar da gunluk hayatin birer parcasi olabiliyor.
Ruh Evlerinin temelindeki inanc, herseyin bir ruhu oldugudur. Ustune bastigimiz topraklar, golgesinde oturdugumuz agaclar ve ayaklarimizi soktugumuz derelerin de birer ruhu var. Belli bir yeri bir ev, bir is yeri, bir tarla veyahut bir magbet olarak kullanmadan once, o bolgedeki doganin iyi huylu ruhlarina bir ev insa ederek onlari bir nevi orada sabitliyorsunuz ve gunluk adak olarak Ruh Evlerinin onune meyve, tutsu, cicek veya buna benzer sunumlarla evinizi kotu ruhlardan ve kotuluklerden korumalarini istiyorsunuz. Inanisa gore Ruh Evini keyfinize gore herhangi bir yere ve herhangi bir zamanda da yerlestirmeniz mumkun degil. Bunun icin bir Brahma rahibinin gokyuzunun en uygun oldugu zamanda insaat alanina gelip bir rituel ile ruh evinin nereye yerlestirilecegine karar verir. Ve gene rituellere uygun sekilde Ruh Evi yerlestirilir, icine minik insan figurinleri koyulur ve dualarla birlikte adaklar sunulur.
Kisaca Ruh Evi bundan ibarettir deyip konuyu kaparabilirim :) kapatmamak icin ama yanip tutusuyorum cunku bununla ilgili baska hikayelerim de var :D
Mesela teknik bilgi olarak Ruh Evine taylilar San Phra Phum diyorlar (evet cok teknik bir bilgi oldu), ya da bahsedilen dogadaki iyi ruhlara da chao thi (koruyucu ruh) deniyor.
Ruh Evlerinin asil amaci kotu ruhlari-yani Phi'leri uzak tutmak. Teknik olarak, Ruh Evleri bahceni kuzey kosesine yerslestirilmeliymis ve binanin golgesi hic bir sekilde Ruh Evine dusmemeliymis.
Budizm kucaklayici bir din oldugu icin de, bu eski animist ve brahmist inanisi kendi bunyesine entegre edebilmistir, mesela sozu gecen chao thi'ler insanoglu ve hindu tanrilarinin arasinda bir mertebeye sahiptir ve Buda'ya hizmet eden ruhlar olarak kabul gorurler.
Aslina bakilirsa Tayland gercekten de bize cok benzemekte, batil inanclarin bizdeki gibi yeri yatsinamaz bicimde gunluk hayatta hisedilebiliyor. Hos, bizde de herkes ayni derecede batil degildir ama gene de nazar dendi mi.. akan sular durur... kem goz, logusa doneminin karabasanlari, hele hele bir de kahve fali :) muslumanliktan cok geleneksel inanclara dayanmakla birlikte turklugun ayirlamaz bir parcasini olusturyor kanimca (en azindan kendim icin konusuyorum :P)
Biraz da guncel bilgi :) Ruh Evinizin buyuklugu ve zenginligi sizin evinizle es degerde olmasi gerekiyor. Aslinda olay biraz da iyi ruhlari kandirip, onlara sundugunuz evlerde oturmalarini saglamaniz :) E simdi siz gorkemli bir malikanede oturacaksiniz da, ruhlara minicik, gosterissiz bir ev sunacaksiniz.. cik cik >:( olmaaaaz... Is birligi boyle yurumez, ne kadar kofte o kadar ekmek deriz biz de simdi, dimi ama ? :P. Isin sakasi bir yana, inanislarin cok guclu oldugu Tayland'da buna benzer konularda pek de gulecek bir sey yok aslinda. Eee, biz de geleneklerimize bagli bir toplum oldugumuz icin sanirim anlamak ve saygi gostermek cok zor olmasa gerek. (kendimize ceki duzen verelim :) -iki oksuruk efetkiyle, öhö öhö!- ciddiyete donuyorum)
Ruh Evleriyle ilgili en meshur hikaye ise Bangkok Grand Hyatt Erewan Hotel'inin insaati. 1950'lerde hotelin ilk insaati sirasinda yasanan pes pese aksiliklerden dolayi, ruhani danismanlar cagrilmis ve hotel icin yapilmis olan Ruh Evinin yeteriz geldigine kanaat getirilmis. Bunun uzerine hem yukaridaki, hem de asagidaki resimlerde gorulen Erewan Shrine Ruh Evi insaa edilmis ve o gunden sonra da insaat, hic bir aksilik yasanmadan istenen sekilde bitmis. Dikkatinizi cekerim, asagidaki resimde Yaratilisin ve Bilgeligin Hindu Tanrisi Brahma'nin bir heykeli yer almaktadir ( Buyuk yapilarin Ruh Evleri Tanri Brahma'ya adanirmis da ondan- sizin icin ogredim ben de :P)
Erewan Shrine Bangkok'da en meshur Ruh Evlerinden biri ve her gun yuzlerce insan gelip adaklarini sunup dualarini ediyor. Hatta en ilginci, taksiyle onunden gectiginizde soforunuzun trafik mirafik dinlemeksizin, kasla goz arasinda bir wai yapmasi ;) (Wai= Taylandlilarin selamlasma sekli, yani elleri birlestirip yuz hizasina getirip kafanizi azcik egmek, yukaridaki linke tiklarsaniz resimli ve detayli ingilizce bilgi edinebilirsiniz).Gene Erewan Shrine ile ilgili baska bir bilgi ise, zamaninda kadincagizin biri islerinin duzelmesi icin gelip bir adakta bulunmus, dilegi gerceklesirse Ruh Evinin onunde geleneksel tay dansi yapacakmis. (artik buraya Ruh Evi demek bile zor, resmen minik bir magbet islevi goruyor). Bangkok'a gitmis olanlar zaten hatirlar, Erewan Shrine tam sehir merkezinde buyuk alisveris merkezlerinin kesistigi bir kosede, ve o kose butun gun ana baba gunudur. Gecerken iki dakika durup dua edenler, dilekte bulunanlar, merakli gozlerle seyreden turistler, resim ceken japonlar ve iki tarafinda metrelerce yasemin taci satanlar, kostumler giymis bekleyen danscilar, Bangkok'un vazgecilmez bir parcasini olusturuyor.
Ben gormedim ama internette gezinirken bir yerde okuduguma gore, Birlesmis Milletlerin New York'taki genel merkezinin bahcesine Tayland tarafindan bir Ruh Evi hediye edilmis :)
Tayland'a geri donecek olursak, eski Ruh evlerini ne kirabiliyorsunuz, ne de oyle cope atabiliyorsunuz. Genelde bu minik evlerin toplandigi belli yerlere getirip oraya birakiliyormus, veya baska bir yerde de tapinaklarin bahcelerine birakildigini okudum.
Daha once de soyledigim gibi inanc meselesi Tayland'da cok ciddi bir konu ve gercekten
de bununla dalga gecilmesi de hos karsilanmamaktadir. Phi'lerden bahsetmek ise resmen şom agizlilik yapmaktir. Cok rastlanilan ayrintilardan biri de, neredeyse herkesin boynunda bir amulet tasimasi, dukkanlarin yuksek bir kosesinde beyaz tebesirimsi birseyle cizilmis yazilmis dualar, hatta taksilerin ve arabalarin bilumum erlerinde bilgeligi ve kutsanmisligi ile bilinen buyuk rahiplerin heykelcikleri veya Brahman rahipler tarafindan cizilmis beyaz resimler... butun bunlardan da anlasilabilecegi gibi bu isin sakasi yok..Bizim nazara ve kem goze olan inanisimizla her yere astigimiz nazar boncuklari aslinda cok da farkli degil sanki, ne dersiniz? :)
-------------
Tay inanclarini anlatan guzel bir ingilizce site: http://www.thaiworldview.com/bouddha/animism.htm
How to Build a Spirit House :) : http://www.bangkok.com/shrines/spirit-houses-diy-guide-to-spirit-houses.html
Daha fazla Ruh Evi resimleri: http://www.myspirithouse.com/InThailand_1.htm
Resimlerini kullandigim siteler:
http://www.thaiwebsites.com/erawanshrine.asp
http://fr.wikipedia.org/wiki/Image:ThaiMaisonDesEsprits.jpg
http://www.thaiwebsites.com/thai-spirit-houses.asp
http://www.evileyebead.com/Evil_Eye_Bead_Gallery.htm
http://www.thailandlife.com/car.html
4 comments:
Aslı'cım senden dinledikten sonra bir de burda resimlerle beraber daha çok bilgi edinmek güzel oldu, hem de sen de bloguna dönmüş oldun iyi oldu :)
valla oyle oldu, isinma turu gibi :)
Hepimizin bloglarinin bu sene daha verimli gecmesini dilegim ben de bari :P
Boyle yerel adetler ne guzel oluyor, degil mi? Dalga gecmek bir yana ogrenmek cok zevkli bence.
Ruh evine kola vs de koyuyorlar ya cok gulmustum :)
Post a Comment